TREZOOR. Erfgoeddepot voor Zuid-West-Vlaanderen

Projectpartners: Stad Kortrijk, Provincie West-Vlaanderen, erfgoed zuidwest, Vlaanderen
Duur: 2012-...

De term cohousing is perfect toe te passen op de manier waarop de verschillende erfgoedorganisaties in Kortrijk en regio, zullen ‘samenwonen’ in het nieuwe depot. Het is de plek waar het erfgoed van de lokale besturen uit Zuid-West-Vlaanderen wordt bewaard en onderzocht kan worden. Het is ook de plaats waar de collectie van de musea Kortrijk, het stadsarchief Kortrijk en de erfgoedbibliotheek Westflandrica onderdak vinden. Dit depot is een voorbeeld van duurzame samenwerking tussen de Provincie en de Zuid-West-Vlaamse steden & gemeentes die niet alleen kostenbesparend werkt maar ook zorgt voor een professionele bewaring en publiekswerking. TREZOOR opende in april 2018 de deuren.

Het erfgoeddepot voor Zuid-West-Vlaanderen vormt een professionele bewaarplaats voor het erfgoed van stad en streek. Voor de eeuwenoude stukken, beladen met geschiedenis en betekenis, biedt het erfgoeddepot een gezonde plek die licht, vuil, schommelingen in luchtvochtigheid en ongewenste indringers - hoe klein ook - buitensluit. Het depot is er éérst en vooral voor publieke collecties die niet in situ bewaard kunnen worden. Het werd afgestemd op het erfgoed typerend voor Zuid-West-Vlaanderen. Het herbergt heel wat industrieel erfgoed, archeologisch erfgoed, vlaserfgoed, schilderijen, beelden, archief- en bibliotheekmateriaal,... Bovendien biedt het voldoende ruimte voor de toekomst en vormt de transitruimte een tijdelijke doorgangsplek voor collecties in nood of waar 'werk aan is'.

Het erfgoeddepot voor Zuid-West-Vlaanderen wordt gerealiseerd door de Stad Kortrijk en de Provincie West-Vlaanderen op Vier Linden in Heule. Het depot wordt gerealiseeerd met lokale en bovenlokale inbreng, zowel in investering als in de uitbating. In de exploitatie van het gebouw participeren bijvoorbeeld de lokale besturen die van het erfgoeddepot gebruikmaken. Het gebouw is 5.000 vierkante meter groot en opende in de lente van 2018.

1. CLUSTEREN IS METERS WINNEN EN KOSTENDELEN

De realisatie van het erfgoeddepot betekent een einde voor de versnipperde, kwaliteitsarme en soms problematische bewaring van erfgoed op zolders en in kelders. In het erfgoeddepot vind je erfgoed niet per eigenaar of thema maar per materiaalsoort. Zo vullen we efficiënter, gebruiken we het best passend meubilair per type erfgoed, winnen we ruimte en kan het toezicht aangepast worden. Eventuele problemen en schade worden zo snel opgespoord. Een nieuw stuk krijgt bovendien snel en eenvoudig een plaats. Ook dat vermijdt schade en verhoogt de efficiëntie.

Tot slot wordt in het erfgoeddepot een koppeling gemaakt tussen cultureel en onroerend erfgoed.

Het erfgoeddepot telt in het totaal 5000 vierkante meter, met daarbij:

• 3600 m² bewaarruimte
  • 12,8 lopende kilometer planken voor papier
  • 288 m² voor textiel
  • 1575 m² gaaswand voor schilderijen
  • 360 m² voor historische theaterdecors
  • 1224 m² voor kleine en grote stukken zoals beelden, gebruiksvoorwerpen, archeologische stukken, machines, werktuigen,...
  • 595 m² nood- en transitdepot
• 420 m² werkruimte
• 357 m² actieve publieksruimte
• 667 m² circulatie

2. EEN TOEKOMSTGERICHTE HUB

Het erfgoeddepot is geen vergeetput. Je kan er terecht voor consultatie en onderzoek. Voor de collectiehouders vormt het gebouw een actieve werkplek met alle nodige professionele ruimtes. Alle stedelijke experten ter zake worden er ook samengebracht. De archieven kunnen er sneller worden geraadpleegd en het erfgoed kan ook intenser worden ingezet voor tentoonstellingen, projecten, bruiklenen,... binnen en buiten de streek. Het erfgoeddepot vormt met andere woorden een atelier en expertisecluster binnen een regionaal erfgoednetwerk.

De ligging van het gebouw, langs de R8, dicht bij het stadscentrum en centraal in de regio maakt het depot een perfecte uitvalsbasis.

Met haar grote transitruimte en de voorziene groeicapactiteit in de depotruimtes kijkt het erfgoeddepot ook vooruit naar erfgoed dat op ons afkomt en waarvoor we passende oplossingen moeten vinden. Denk daarbij aan religieus erfgoed, archeologische vondsten of aan grote industriële stukken...

3. ERFGOED BEWAREN IS SAMEN-WERKEN & KIEZEN

Erfgoed samenbrengen betekent beter registreren, passend verpakken, doelgericht achterstanden inhalen, verhuizen, en ook selecteren. Dat laatste noemen we 'ontzamelen'. Dat doe je zowel binnen als buiten het erfgoeddepot.

Met de zorgvolle opstelling in het depot wordt dit nog concreter. Overlap wordt zichtbaar en er groeit een regionaal gedeeld collectiebeleid: Hoe kunnen we elkaars werking versterken? Wat bewaren we zeker? Wat is er dubbel?

In en rond het depot zetten de Stad Kortrijk, de gemeentes van Zuid-West-Vlaanderen, maar ook het cultureel samenwerkingsverband zuidwest projecten op. Denk daarbij aan acties rond landbouwerfgoed, theaterdecors, textielerfgoed, archeologische collecties, kunsterfgoed en religieus erfgoed. Het erfgoeddepot komt er dan ook niet toevallig. Het is het resultaat van zes jaar erfgoed detecteren en intens samenwerken!

4. ERFGOED BEWAREN IS HEDENDAAGS EN DUURZAAM BEWAREN

n tegenstelling tot depots van de 20ste eeuw, met kleine ruimtes en energieverslindende HVAC-installaties, hanteert het erfgoeddepot het Denemarken-principe. Het erfgoeddepot vormt een passief, luchtdicht en industrieel gebouw. Technische installaties worden er sterk beperkt. In ruil fungeert de vloerplaat van het gebouw als natuurlijk koelelement en tijdens de winter als verwarming. Je kan het een 'natuurlijke airco' noemen, als buffer voor temperatuurschommelingen. Ontvochtigers zorgen voor een gezonde omgeving, en een dik isolatiepakket langs de wanden houdt de dagschommelingen van het klimaat buiten het gebouw. LED-verlichting en bewegingssensoren beperken ook binnen het gebouw het energieverbruik.

Resultaat? Een stabiele binnenruimte en een energieverbruik tot meer dan tien maal kleiner dan voorheen. De latere installatie van zonnepanelen maakt het gebouw zelfs méér dan zelfvoorzienend.