Guido Gezelle was een experimenteel dichter met een grenzeloze interesse in talen en culturen, een voorvechter van de natuur en iemand die spiritualiteit daarin beleefde. Hoewel hij niet meteen met deze thema’s wordt geassocieerd, sluiten ze naadloos aan bij zijn leven en werk.
In 2024 was het 125 jaar geleden dat Guido Gezelle overleed. Samen met het Guido Gezellegenootschap en de Erfgoedcellen Brugge en TERF Midwest greep Zuidwest dit moment aan om zijn minder bekende kanten en inspiratiebronnen zichtbaar te maken en zijn maatschappelijke relevantie in de kijker te zetten.
Tijdens het najaar van 2023 lanceerden de organisatoren onder de titel Gezelle inspireert een open oproep voor projecten. Dichters, muzikanten, filmmakers, erfgoed- en jeugdverenigingen, professionelen en liefhebbers dienden hun ideeën in. Dit resulteerde in een rijkgevuld programma dat in het najaar door de drie Gezellesteden Brugge, Kortrijk en Roeselare toerde.
Het Kortrijkse borstbeeld van Guido Gezelle werd vervaardigd door de Belgische beeldhouwer Jules Lagae (1862-1931). De buste kreeg in de zomer van 2024 een nieuwe plaats dicht bij de kerk, in de zichtas van de Guido Gezellestraat. Foto: Stad Kortrijk.
In 1872 ging Guido Gezelle aan de slag als onderpastoor van de O.-L.-Vrouwparochie in Kortrijk. Gezelle woonde er op verschillende plaatsen: in de Handboogstraat, de Reepkaai, Groeningestraat en de Onze-Lieve-Vrouwestraat. Gezelle speelde er vele rollen als parochiepriester, redenaar en als politiek journalist in de Gazette van Kortrijk. Gedragen door een vaak welgestelde vriendenkring werd hij er de gelegenheidsdichter bij uitstek.
Het Kortrijkse programma van Gezelle 2024 was bijzonder gevarieerd en bood een brede waaier aan activiteiten en interpretaties rond zijn werk en erfgoed:
Het pakt! reisde door West-Vlaanderen met een mobiele studio om bewoners van een Gezellestraat, -plein of laan een gedicht van Gezelle te laten voorlezen. Naast de opnames kregen ze een portret in historische stijl, met een ovale vorm die verwijst naar klassieke portretten. De verzamelde stemmen werden samengebracht tot een virtueel koor dat synchroon één of meerdere gedichten voordroeg. In oktober ontvouwde deze licht- en klankinstallatie zich twee weken lang in de Sint-Michielskerk in Kortrijk tijdens het Gezelle-evenement.
Met deze caravan trekt Het pakt! door West-Vlaanderen I Portrettenreeks
Met Labo 1857 ging Sibran Sampers aan de slag met Het Schrijverke van Guido Gezelle. Via robotica en beeldherkenningssoftware liet hij het beroemde insect letterlijk schrijven, met als doel het krinkelende spoor om te zetten in “de heilige name van God” – zoals het gedicht suggereert.
Hij presenteerde zijn werk voor het eerst in de Augustijnenkerk bij het Klein Seminarie in Roeselare, waar Gezelle lesgaf van 1854 tot 1860 en enkele van zijn bekendste gedichten schreef. De tentoonstelling toonde robotgegenereerde insectenpatronen en een vijverinstallatie met een uitvergrote kever, geactiveerd tijdens performances.
O krinklende winklende waterding,
met ’t zwarte kabotseken aan,
wat zien ik toch geren uw kopke flink
al schrijven op ’t waterke gaan!
Gij leeft en gij roert en gij loopt zoo snel,
al zie ‘k u noch arrem noch been;
gij wendt en gij weet uwen weg zoo wel,
al zie ‘k u geen ooge, geen één.
- Guido Gezelle -
Drie hedendaagse kunstenaars spiegelden zich aan Guido Gezelle in de tentoonstelling T1EOD4. Dieex Bitegets, Timothy Deconynck en Esther Cornelis lieten het woord samenvloeien met beeldend werk en brachten Gezelle onder andere tot leven via kunstmatige intelligentie.
Beeldhouwer Dieex Bitegets baseert zich op zijn eigen levensverhaal en keert drie generaties terug in de tijd
In september 2024 bracht Paul Demets de poëziebundel De schaamsoort uit, een bundel met briefgedichten aan Guido Gezelle.
Daarnaast maakte hij samen met filmmaker Hooman Jeddy de kortfilm Zie, zie, zie, een hommage aan Gezelle. De film draaide rond de thema’s ecologie, spiritualiteit en diversiteit, en plaatste deze in een actuele context van milieuschade, religieverlies en politieke onverdraagzaamheid. Met deze poëziebundel en kortfilm vormden Demets en Jeddy een tweeluik dat Gezelle op een eigentijdse manier tot leven bracht.
Zie, zie, zie werd deels opgenomen in het Engels Klooster in Brugge
Water is het begin van alles. Dat wist Guido Gezelle al toen hij treurde om het industriegebied dat de fraaie Mandelbeek langzaam verstikte. Was Gezelle een klimaatjongere avant la lettre?
In de luisterwandeling Water is het begin van alles namen Lies en Ans Van Gasse je mee op een reis door tijd en verbeelding. Ze vernieuwden Gezelles ecologische verhaal door het te koppelen aan hedendaagse getuigenissen van jongeren, wat leidde tot reflectie over verandering en activisme. Stemmen van kinderen en jongeren uit Brugge, Roeselare en Antwerpen deelden hun gedachten over hun plaats in de natuur, nu en in de toekomst. Lies Van Gasse ging in dialoog met Gezelle in een nieuw gedicht.
Deze teksten werden verwerkt in een meeslepende luisterwandeling, waarin Gezelle als rode draad verweven werd met elektronische muziek van Simon Weyts. De Kortrijkse wandeling bood een unieke kans om de Leie opnieuw te ontdekken
Inspiratieroutes voor de luisterwandeling
Je kan de luisterwandeling eender waar maken, langs het water en in het groen. Je kan de luisterwandeling onder andere beleven in Marke (Kortrijk).
© Lies en Ans Van Gasse
Een initiatief van het Guido Gezellegenootschap, de Erfgoedcellen Brugge, TERF Midwest en Zuidwest.
