Bezettering 14-18

Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren tekstaffiches hét communicatiemiddel bij uitstek. De pers lag sterk aan banden, briefwisseling werd gecontroleerd en het leven beperkte zich tot de gemeentegrenzen. De communicatie tussen de overheid, de bezetter en de bevolking gebeurde met behulp van deze muurkranten. Dagelijks werden affiches op een centrale plek aangeplakt: op het dorpsplein, aan het stadhuis, enz. 100 jaar later bieden ze ons een interessante inkijk in het dagelijkse leven tijdens de oorlogsjaren.

In 2026-2017 reisde de tentoonstelling rond in bibliotheken en archieven in Zuid-West-Vlaanderen. Gelijktijdig duiken de affiches op in het straatbeeld en keren zo terug naar de plek waar ze 100 jaar geleden werden aangeplakt.

Aan de hand van tekstaffiches werd het dagelijkse leven onder de Duitse bezetting in beeld gebracht. Zo bieden de affiches ons informatie over voedselopeisingen, vluchtelingen, het militaire verloop van de oorlog, censuur en spionage. Een groot deel van de affiches bleef na de oorlog bewaard in archieven. De tentoongestelde affiches werden geselecteerd uit de collecties van het Rijksarchief en de stads- en gemeentearchieven van Zuid-West-Vlaanderen. Naar aanleiding van de tentoonstelling werden ook heel wat affiches gedigitaliseerd.

De tentoonstelling is het resultaat van een samenwerking tussen het erfgoed zuidwest, het Rijksarchief en de dertien gemeenten in Zuid-West-Vlaanderen.

Met het educatief pakket ‘Bezettering 14-18’ kan je creatief aan de slag met enkele tekstaffiches uit de Eerste Wereldoorlog. Kokers vol tekstaffiches brengen het verhaal van de Eerste Wereldoorlog en communicatie tot in de klas. Het pakket is gemaakt voor leerlingen uit de derde graad lager onderwijs en werd ontwikkeld door Casa Blanca vzw. Het pakket bestaat uit twee affichekokers met daarin de nodige reproducties van affiches én een digitale handleiding. De affichekokers kan je gratis ontlenen bij zuidwest.

Het pakket bestaat uit een inleidende sessie en 5 klasopdrachten. Je kan zelf kiezen hoeveel opdrachten je uitvoert in de klas. In de affichekokers vind je heel wat reproducties van affiches en ook op de USB-stick is beeldmateriaal te vinden dat vooraan in de klas geprojecteerd kan worden. De opdrachten passen binnen de eindtermen voor de derde graad lager onderwijs, in de handleiding worden de passende eindtermen per opdracht vermeld. Benieuwd?

Tijdens de Eerste Wereldoorlog leefden heel wat Vlaamse steden en gemeenten onder de bezetting van het Duitse leger. In tijden van onbeperkte communicatiemogelijkheden lijkt het vreemd, maar tijdens WO I was het niet eenvoudig om informatie te krijgen. Van internet, televisie of radio was geen sprake, brieven en kranten werden gecensureerd. Nieuws en regels werden door de Duitse overheid via tekstaffiches aan de inwoners bekend gemaakt. Bijna dagelijks verschenen nieuwe affiches in het straatbeeld. Heel wat onderwerpen komen aan bod: opeisingen van voedsel, sluitingsuren van herbergen, namen van oorlogsslachtoffers en heel wat nieuwe regels.

• Inleidende sessie: kennismaken met het begrip 'oorlogsaffiches'. Aan de hand van een quiz maken de leerlingen kennis met oorlogsaffiches. Wanneer werden deze affiches verspreid? Wat weten de leerlingen over de Eerste Wereldoorlog? Welke boodschappen staan op de affiches te lezen?
• Opdracht 1: Media/creatief schrijven - Communicatie vroeger en nu. Communiceren is van alle tijden, net zoals censuur. Waarom was het verboden postduiven te houden tijdens WO I? Hoe werd en wordt communicatie in tijden van oorlog gecensureerd?
• Opdracht 2: Drama - Communicatie, nieuwe regels tijdens de bezetting. De affiches werden opgehangen zodat voorbijgangers de nieuwe regels en afspraken konden lezen. Omdat niet iedereen kon lezen werden ze ook voorgelezen. Hoe zouden de mensen die deze regels lazen of hoorden zich gevoeld hebben?
• Opdracht 3: Communicatie, Vormgeving/drukwerk/typografie. Oorlogsaffiches zijn tekstaffiches. Ze bevatten geen beeld, enkel tekst. Kunnen we zelf een tekstaffiche maken met een vredesboodschap? Maak met je klas anti-oorlogsaffiches en geef ze eventueel een plaatsje in de rondreizende tentoonstelling!
• Opdracht 4: Luisteren/spreken - Vluchtelingen. 100 jaar geleden trokken vele landgenoten op de vlucht, maar ook nu worden oorlogen uitgevochten op deze wereldbol. Hebben de leerlingen een mening over de vluchtelingenproblematiek? Dit testen we even met het spel 'Kiezen en verklaren'.
• Opdracht 5: Uitstap - Op bezoek in het archief. Wil je graag meer over de Eerste Wereldoorlog te weten komen? In het archief in je buurt vind je waarschijnlijk een schat aan originele informatie. Ga op ontdekking in het lokale archief.